door Carolien | apr 9, 2025 | Uncategorized
Van: Dick Kreuzen
Het is al weer enige tijd geleden dat ik als oud archivaris wat heb mogen schrijven van en over de Oude Kerk. Maar binnenkort staat er wat te gebeuren. In de Soester Courant las ik dat er een vergunning voor aanpassing van een historisch gebouw aan de Torenstraat was aangevraagd bij de Gemeente Soest. Dan wil je toch wel eens weten wat de plannen zijn. In het wekelijks verschijnend epistel “Dichtbij” had ik er nog weinig specifieks over gelezen en zeker niet wat nu werkelijk de plannen zijn. Ook heb ik getracht om het nieuws bij te houden in “Adem”. Maar ook hier is voor mij alleen terug te vinden dat er vergaderd is en dat er gesproken werd, maar concrete zaken worden er zelden of misschien moet ik zeggen nooit in vermeld.
Daarom lijkt het mij leuk om in het volgende een voorstel te doen over het gebruik van het potje van het verjaardagfonds in het kader van de verbouw en herinrichting van de Oude Kerk.
Door de leden van de Oude Kerk is in het verleden geld bijeengebracht dat specifiek bestemd zou worden voor de Oude Kerk. Om die reden zou het niet zo moeten zijn dat dit geld gebruikt wordt voor zulke ordinaire zaken als aanschaf van een vaatwasmachine van de keuken etc. Dit zou mijns inziens vanuit de algemene middelen van de PGS moeten worden gedaan. (Net zoals dat bij de Emmakerk noodzakelijk werd geacht en daar inmiddels is gerealiseerd.)
Maar wat is dan wel een goede suggestie? Eind vorig jaar begon er op de tv een serie over de “Geheimen van het Museum”. Hierin liet men een inkijkje zien over het werk van conservatoren en restauratoren van het Rijksmuseum in Amsterdam. In aflevering 3 van 27 november en 5 van 11 december 2024 werd ik verrast door een medewerkster (restaurator Isabelle) die voor haar pensioen nog graag de klus wou klaren om een groot aantal brokstukken van een pijpaarden beeld in elkaar te zetten. De resten zouden zo’n 6 eeuwen onder de grond hebben gelegen. Maar ik vroeg mij af of dit ook de resten konden zijn van de pijpaarden beelden die teruggevonden zijn in de toren van de Oude Kerk bij de restauratie van 1905. De stukken zouden 120 jaar in het depot hebben gelegen, dus wat dat betreft zou dat kunnen kloppen. Mijn voorstel zou zijn om, als dit inderdaad een beeld uit Soest is, hiervan eventueel een scan te laten maken en daarna een 3D print te maken om die in de Oude Kerk te plaatsen. Dat zou dan eventueel ook kunnen als schaalmodel, zodat het in de piscine op het koor geplaatst zou kunnen worden naast de engel.
Daarop aansluitend: Clarie bracht mij onlangs wat stukken van haar man Piet van Heijzen. In één daarvan werd melding gemaakt van een tentoonstelling in de Oude Kerk. Daarbij was het Marianum dat ook afkomstig was uit de doopkapel weer tentoongesteld in onze kerk. Na afloop verzuchtte de conservator: “wat zou het mooi zijn als die hier zou blijven”.
Bij de viering van het 950 jarig bestaan van Soest (in 1979) zijn enkele beelden tentoongesteld in de Oude Kerk. Het betrof een beeld van Johannes de Doper, een priesterbeeld en een zgn. “Marianum” van 135 cm hoogte, dat in de kerk heeft gehangen. Eerst even ter verduidelijking, wat is een Marianum? In Wikipedia wordt als beschrijving gegeven: een beeldhouwwerk, bestaande uit twee ruggelings tegen elkaar geplaatste Mariabeelden. Het is voor mij niet zeker of het Marianum uit onze kerk zich ook in het Rijksmuseum bevindt. Later is namelijk een opsplitsing gemaakt van de beeldvondsten naar verschillende musea, waaronder het Museum Catharijne Convent in Utrecht, Flehite in Amersfoort en het Rijksmuseum heeft ook enkele “stukken”. Maar eerst moet ik dan uitzoeken waar dit beeld is gebleven.
Op de site van het Rijksmuseum met de beschrijving van de collectie is het Marianum niet te vinden. Wel een groot aantal stukken van het voormalige Retabel. Dat was geplaatst tussen het schip van de kerk en het koor. Hetzelfde geldt voor de site van het Catharijne Convent, hierin ook geen vermelding van het Marianum. Maar tenslotte bij Flehite een treffer. Daar zijn foto’s te vinden van beide zijden van het beeld. Maar ik moet bekennen dat de gezichten van beide Maria’s nogal zijn aangevreten, waardoor ze er minder appetijtelijk uitzien. Misschien zouden we de huidige mensen van Flehite kunnen verzoeken om dit Marianum, net zoals het doopvont, in bruikleen aan de Oude Kerk af te staan.
Met een grijns zou je dan kunnen stellen dat ook deze “roofkunst” weer terugkomt bij de oorspronkelijke eigenaar. Immers de gemeente Soest is in 1905 voor de keus gesteld om een bijdrage van het rijk te krijgen voor de restauratie van de toren waarbij men dan de gevonden kunstvoorwerpen zou afstaan aan het rijk. Waarbij wel moet worden opgemerkt dat men in Soest niet de capaciteiten noch kennis zal hebben gehad om die kunstvoorwerpen goed te conserveren of herstellen.
Opmerkingen:
Ook de engel evenals de icoon van Maria op het koor van onze kerk, beiden gemaakt door Wasili Wasin, zijn indertijd aangeschaft met geld van het verjaardagfonds.
In de Soester Courant van 14 februari 1979 op pag. 17 wordt aangehaald dat er 50 jaar geleden een stuk verscheen van de hand van T Pluim, waarin melding werd gemaakt van de beelden gevonden in de toren. Dit met de opmerking dat vroegere pogingen om de beelden weer in de kerk tentoon te stellen telkens mislukten.
door Carolien | mrt 20, 2025 | Uncategorized
Alle inwoners van Soest worden van harte uitgenodigd om een kunstwerk (schilderij of foto) aan te leveren voor de zomertentoonstelling van 19 juli t/m 31 augustus 2025 in De Oude Kerk Soest.
Jaarlijks wordt in de zomerperiode in De Oude Kerk van Soest een tentoonstelling georganiseerd. Gedurende 6 weken is de kerk bijna dagelijks geopend en hebben bezoekers de mogelijkheid om naast het historische kerkgebouw ook de tentoongestelde kunst te bewonderen. Tot nu toe stond altijd één kunstenaar centraal. Dit jaar willen we de zomertentoonstelling op een andere manier inrichten en werken verzamelen die door inwoners van Soest zijn gemaakt.
De Stichting Kerk en Cultuur De Oude Kerk Soest nodigt inwoners uit Soest uit om mee te doen aan deze expositie.
Het thema is Verscheidenheid in Verbondenheid. Het staat u vrij om zelf invulling te geven aan dit thema.
We vragen om een schilderij (gemaakt met olieverf, acryl, gouache, houtskool, krijt of andere materialen) of foto aan te leveren met een formaat van 50 cm breed en 50/60/70 cm hoog. Het kunstwerk moet zijn voorzien van een ophang mechanisme.
Als u mee wilt doen aan deze tentoonstelling, horen we dat graag uiterlijk 4 juli a.s. U kunt uw naam, telefoonnummer en mailadres doorgeven aan Betty Blankenstein via betty_blankensteijn@hotmail.com of 06-15191816. Ook voor vragen over de tentoonstelling kunt u contact opnemen met Betty Blankenstein.
U kunt uw werk inleveren op dinsdag 15 juli 2025 tussen 10.00 en 12.00 uur in De Oude Kerk (Torenstraat 1, Soest) inclusief een foto van het kunstwerk en een korte beschrijving (maximaal 100 woorden) hoe u tot de uitwerking van het thema bent gekomen.
Er is ruimte voor 20 kunstwerken. Als er meer dan 20 werken worden aangeleverd, zal het bestuur van Stichting Kerk en Cultuur De Oude Kerk Soest een selectie maken.
De opening van de tentoonstelling is op zaterdag 19 juli 15.30 uur. Iedereen is van harte welkom om hierbij aanwezig te zijn.
Alle p.r. over de zomertentoonstelling wordt verzorgd door Stichting Kerk en Cultuur Oude Kerk Soest.
door Carolien | jan 30, 2022 | Uncategorized
Door Thilly Addink, secretaris Stichting Kerk & Cultuur Oude Kerk Soest
‘Maria zart’, met dit orgelspel uit zowel de Rooms-katholieke als de Lutherse traditie begon op 9 januari jl. een bijzondere dienst van Woord en gebed rond de Umilenya icoon van de Russische kunstenaar Wasili Wasin, die blijvend in het koor van de Oude Kerk hangt. Deze dienst is nog terug te zien en luisteren via https://kerkdienstgemist.nl/stations/687/events/recording/164171880000687
Ds. C. Bregman schreef hierover in Dichtbij: ‘Het is een bijzonder samengestelde icoon: van rechts naar links zien we Maria met het Kind, vergezeld van een engel en in de bovenhoek een gévende hand. Maria draagt Jezus en Hij omhelst haar, wang aan wang. Dit innige beeld toont de intense verbondenheid van Maria, ‘de moeder van de Heer’, met Christus en zó is zij ook ‘moeder van de gelovigen’. In het Russisch heet zo’n icoon een ‘Umilenya’, dat doorgaans vertaald wordt met ‘tederheid’ , maar eigenlijk alles omvat wat kwetsbaar ons raakt, ontroerend, zacht, lief is en om bescherming vraagt. Heel sprekend is het dus dat Wasili Wasin deze twee als ‘vanuit den hoge’ een beschermengel gegeven heeft.’
Inmiddels zijn de iconen uit de expositie terug naar hun eigenaar, maar op initiatief van een aantal gemeenteleden, kregen we als St. Kerk en Cultuur van het College van Kerkrentmeesters toestemming om deze Umilenya-icoon voor de Oude Kerk te kopen en daarmee kreeg ze haar plaats in deze oecumenische vierplek. De aankoop werd mogelijk middels een bijdrage uit voorheen ‘het Verjaardagfonds’, dat bij de fusie van de verschillende wijkgemeentes tot één PGS gemeente, geoormerkt werd voor een mogelijk latere besteding ten behoeve van de vierplek Oude Kerk.
Heel bijzonder is het dus nu dat dit ‘kerkengoed’ – zó lange tijd na de Reformatie – een plaats kreeg in het koor van deze middeleeuwse kerk en dat de Gemeente van nu het Magnificat dat Maria zong , waarbij zíj de toon heeft gezet , elk jaar opnieuw zingend door mag geven….
door Carolien | dec 1, 2021 | Uncategorized
Door: Marry Scheffer en Karel Nelis (coördinatoren wijnactie)
De werkgroep concerten van Stichting Kerk en Cultuur organiseert regelmatig concerten in de Oude Kerk. Er is veel waardering voor deze concerten, en daarom spant de Stichting zich in om het organiseren van de concerten in stand te houden.
De Coronacrisis – het is U niet ontgaan – heeft vele activiteiten danig gehinderd en daardoor zijn de concerten in de Oude Kerk, deels niet doorgegaan of met maar zeer beperkt publiek of via streaming. Het prachtige historische Van Gruisen-Van Oeckelenorgel heeft zich weinig kunnen laten horen, musici hebben aan maar weinig mensen hun mooie kunst kunnen bieden.
Door deze beperkingen is de financiële reserve die nodig is om de concerten in een volgend seizoen te laten doorgaan, te klein geworden, zeker nu de financiële steun vanuit de overheid is afgebouwd. De Stichting Kerk en Cultuur Oude Kerk Soest organiseert daarom een wijnverkoopactie waarvan de opbrengst – na aftrek van kosten – volledig aan de werkgroep concerten zal toekomen. Daarom hopen we dat zoveel mogelijk mensen hun wijn voor de feestdagen (en daarna) bij ons willen bestellen!
Deze bestellijst 1 en bestellijst 2 kunt u downloaden, invullen en tot uiterlijk zondag 5 december a.s. mailen naar karel_nelis@msn.com of opsturen naar de heer K. Nelis, Aagje Dekenlaan 19, 3768 XP Soest.
Uw bestelling kunt u afhalen op donderdag zaterdag 16 december tussen 16.00 en 18.00 u na betaling, liefst contant, ter plekke. De afhaalplek is de consistorie van de Oude Kerk, Torenlaan 1 in Soest.
Wilt u toch liever giraal betalen dan kan dat – liefst vooraf- op rekening NL12 ABNA 044 69 42 006 ten name van K. Nelis.
Natuurlijk kunt u de werkgroep concerten van de Stichting Kerk & Cultuur Oude Kerk Soest ook steunen als u geen wijn wilt bestellen. Maak dan uw donatie over op rekeningnummer NL 30 INGB 0009 4453 40 t.n.v. Stichting Kerk en Cultuur Oude Kerk Soest , onder vermelding van “Actie Concerten “. De stichting valt onder de ANBI, dus uw gift is aftrekbaar voor de belasting.
Hartelijk dank voor uw bijdrage. We hopen u volgend jaar weer te kunnen ontvangen bij één van de concerten in de Oude Kerk!
door Carolien | sep 15, 2021 | Uncategorized
Door: Dick Kreuzen (archivaris Oude Kerk)
Bij de toekomstplannen voor de PGS, zoals door de kerkrentmeesters gepresenteerd in de extra uitgave van Adem van 4 juni 2021, wordt er over gesproken dat men bij het gebouw van de Oude Kerk enkele zaken mist. Als groot nadeel wordt dan onder andere genoemd het missen van een (minder-validen) toilet. In het verre verleden klaagden de kerkvoogden erover dat de hoekjes bij de toren misbruikt werden door kerkgangers met hoge nood die hier wild plasten. Als remedie hiertegen werd daarom, volgens mijn eerste inschatting, het eerste en enige openbare urinoir van Soest aan de voorzijde naast de De Oude Kerk aan de Torenstraat gebouwd.
Voor of tijdens de grote restauratie van de kerk in 1957 werd dit urinoir gesloopt. Het werd toen ook niet meer nodig geacht omdat men tussen de nieuw gebouwde consistorie en de kerk een tweetal toiletten bouwde. Hoezeer buitenstaanders deze faciliteit waardeerden, is terug te lezen in een krantenartikel uit de Trouw van 9 april 1973. Hierin werd een recensie gegeven van de uitvoering van de Johannes Passion van Bach door de Nederlandse Cantorij onder leiding van Maarten Kooij in de Oude Kerk. Vol lof werd geschreven over het feit dat het publiek ook in contact kwam met de koor- en concertleden omdat men gebruik maakte van dezelfde toiletten! En (dat is daarbij opzienbarend?) men leest in dat artikel geen wanklank over het slechte orgel! Of lag dat aan de cantor-organist?
Op een foto genomen tussen 1958 en 1960 is te zien dat er een gebouwtje stond tussen de toenmalige pastorie (van ds. Brans) en de toren. Waarschijnlijk is dat niet het urinoir, maar het lijkenhuisje geweest. Maar het geeft wel aan dat het historisch niet onverantwoord zou zijn als op deze plek een nieuw toiletgebouw zou verrijzen. Zoals ik reeds vaker heb beweerd, bestond namelijk de “historische Kerkebuurt” uit een vroeger intensief bebouwd terrein en niet uit de huidige kale vlakte.
Daarom zou het mijns inziens mogelijk moeten zijn om weer één van de oude toegangsdeuren te reconstrueren en hiervoor een tweede aanbouw te maken in soortgelijke opzet als de huidige consistorie. In zo’n ruimte zou dan een garderobe en invaliden toilet en een stoelen opslag kunnen worden gesitueerd.
Hoe men in het verleden keek naar het bebouwen van de grond naast de kerk blijkt uit de notulen van de kerkenraad van de vergadering van 20 mei 1925:
Er is een gunstig advies binnengekomen over de grondaankoop. Ook al omdat in 1849 op de grens van het Kerkhof reeds een woning stond. De aankoop zal bestaan uit een stuk grond met een diepte van 15 meter aan de kerkhofmuur en 8 meter aan de zijde van de steeg. Besloten wordt dan om de kosterswoning te bouwen aan de zijde van het kerkhof en het terrein aan de Torenstraatzijde een breedte te geven van 15 meter en het resterende deel te verkopen.
De hier genoemde kosterswoning werd omstreeks 1970 gesloopt.
Hoe oud het urinoir was, blijkt uit de notulen van de vergadering van 19 mei 1898 van de kerkenraad die vermeld:
De waterplaats bij de toren zal worden opgeknapt.
Dat dit niet afdoende is voor een lange tijd blijkt uit de vergadering 20 november 1907:
Er wordt voorgesteld en besloten om de waterplaats bij de toren die opgeruimd was, op een andere plaats aan te leggen.
Lang heb ik gedacht dat bij de Oude Kerk de enige mogelijkheid was om als man je straal te laten lopen. Bij het nagaan van het archief Eemland blijkt dat Soest nog andere urinoirs heeft gekend. Het voert echter te ver om die hier allemaal te vermelden.
P.s. Op de afbeelding een schilderij van Pyke Koch. Deze man was de schoonzoon van oud-minister-president De Geer, die woonde in de Oude Pastorie van de Oude Kerk. Het schilderij had als titel “het pieskerkje” volgens Albert Kuile.
